किराणा बाजार किंवा दुकाने असुरक्षित कामगार योजना १९७०
(रोजगार व कल्याण कायद्याचे नियमन)
(ऑगस्ट १९८९ पर्यंत सुधारित)

१. उद्दिष्ट आणि अनुप्रयोग:

(१) उद्दिष्टे : या योजनेचा उद्देश येथे कार्यरत असलेल्या असुरक्षित कामगारांचा पुरेसा पुरवठा आणि पूर्ण व योग्य वापर सुनिश्चित करणे हा आहे.

  1. (अ) लोडिंगच्या अनुषंगाने किराणा बाजार किंवा दुकाने, अनलोडिंग, स्टॅकिंग वाहून नेत आहे. वजन, मोजमाप [भरणे, शिवणकाम, छाटणी, साफसफाई] किंवा अशा प्रकारच्या कामाची पूर्वतयारी किंवा प्रासंगिक अशा कामांसह इतर कामे:
  2. (ब) लोडिंग, अनलोडिंग, स्टॅकिंग, वजन मोजण्यासंदर्भात बाजारपेठा व इतर आस्थापना [भरणे, शिवणकाम, छाटणी, साफसफाई] सोडा राख, कोळसा-टार, चुना, रंगीत रसायने, खतांसह रासायनिक उत्पादने, बारदाण्या, कॉयर दोरी, दोरी, चटई, हेसियन कापड, हेसियन सूत, तेल, केक, भुसा, चुनी आणि छाला किंवा अशा प्रकारची इतर कामे ज्यात कामाची पूर्वतयारी किंवा अनुषंगिक कार्य कार्यक्षमतेने पार पाडण्यासाठी वेळापत्रकात इतर कोणत्याही नोंदींचा समावेश नसलेल्या कामगारांनी केलेल्या अशा प्रकारच्या कामांचा समावेश आहे आणि सामान्यत: अशा कामगारांच्या रोजगाराच्या अटी व शर्तींसाठी चांगल्या तरतुदी करणे आणि त्यांच्या सामान्य कल्याणासाठी तरतूद करणे.
  3. (क) कांदा व बटाट्याची घाऊक बाजारपेठ लोडिंग, अनलोडिंग, स्टॅकिंग, वाहून नेणे, वजन मापन [भरणे, शिवणे, छाटणी या संदर्भात साफसफाई]. किंवा अशी इतर कामे, ज्यात कामाची पूर्वतयारी किंवा अशा ऑपरेशन्सशी संबंधित समावेश आहे.
  4. (ड) किराणा माल तयार करणारे कारखाने व गिरण्या जर अशा रोजगाराचा संबंध लोडिंग, अनलोडिंगशी असेल तर स्टॅकिंग करणे, वाहून नेणे, वजन करणे, मोजणे, [भरणे, शिवणकाम, छाटणी, साफसफाई] किंवा कामाची पूर्वतयारी किंवा कामगारांनी केलेल्या अशा प्रकारच्या कामांसह इतर कामे कायद्याच्या अनुसूचीत प्रविष्टि ५ मध्ये समाविष्ट आहेत.
  5. (इ) लोडिंग, अनलोडिंग, स्टॅकिंग, वाहून नेणे, वजन करणे या संदर्भात रेल्वे यार्ड व गुड्स शेड, किराणा माल किंवा अशा प्रकारच्या इतर कामांची पूर्वतयारी किंवा अनुषंगिक मोजमाप करणे जे रेल्वे प्राधिकरणाद्वारे कार्यरत नाहीत आणि
  6. (च) रंगीत रसायने, खतांसह रासायनिक उत्पादने तयार करणारे कारखाने व गिरण्या, लोडिंग, अनलोडिंग, स्टॅकिंग, वाहून नेणे, वजन करणे या संदर्भात मापन [भरणे, शिवणकाम, छाटणी, साफसफाई] किंवा कामगारांनी केलेल्या अशा प्रकारच्या कामांची पूर्वतयारी किंवा प्रासंगिक अशा कामांसह इतर कामे या कायद्याच्या अनुसूचीतील प्रविष्ट ५ मध्ये समाविष्ट आहेत.


(२) अर्ज: - ही योजना लागू झाल्याचे समजले जाईल किंवा जसे असेल तसे लागू होईल:-

  1. (i) अनुसूचीच्या कॉलम १ मध्ये निर्दिष्ट केलेल्या अनुसूचित नोकऱ्यांमध्ये बृहन्मुंबई येथे गट किंवा टोलीमध्ये काम करणाऱ्या कामगारांना आणि १७ फेब्रुवारी १९७५ रोजी व त्यानंतर ग्रेटर मुंबई येथे त्या अनुसूचित रोजगारातील नियोक्त्यांना:
  2. (ii) अनुसूचीच्या कॉलम 2 मध्ये निर्दिष्ट केलेल्या क्षेत्रांमध्ये अनुक्रमे अनुसूचीच्या कॉलम 1 मध्ये निर्दिष्ट केलेल्या क्षेत्रांमध्ये कामगार (गट किंवा टोलीमध्ये काम न करणारे) आणि नियोक्त्यांना अनुक्रमे उपरोक्त अनुसूचीच्या कॉलम 3 मध्ये त्यांच्याविरुद्ध निर्दिष्ट केलेल्या तारखांना आणि त्यानंतर

२. डिलीट केले:

जी.एन. आयई आणि एलओ नं. यूडब्ल्यूए.1482जेसीआर-बी005/लॅब-!5 1.7.1983.


३. व्याख्या:

  1. (अ) "अधिनियम" म्हणजे महाराष्ट्र माथाडी, हमाल व इतर हातकामगार (रोजगार व कल्याण नियमन) अधिनियम, १९६९:
  2. (ब) "बोर्ड" म्हणजे कायद्याच्या कलम ६ अन्वये स्थापन करण्यात आलेले ग्रेटर मुंबईसाठी किराणा बाजार व दुकाने मंडळ:
  3. (क) "अध्यक्ष" म्हणजे मंडळाचे अध्यक्ष :
  4. (ड) "नियोक्ता" म्हणजे नियोक्ता ज्याचे नाव नियोक्त्यांच्या रजिस्टरमध्ये सध्या नोंदवले जात आहे:
  5. (ड) "मासिक कामगार" म्हणजे नियोक्ता किंवा नियोक्त्यांच्या गटाने मासिक आधारावर कंत्राटी पद्धतीने नियुक्त केलेला कामगार:
  6. (च) "पूल कामगार" म्हणजे पूलमधील नोंदणीकृत कामगार जो मासिक कामगार नाही:
  7. (छ) "पूल" म्हणजे मंडळाने राखलेल्या परंतु मासिक कामगारांचा समावेश नसलेल्या कामगारांची यादी:
  8. (ज) "कामगार" म्हणजे असा कामगार ज्याचे नाव पूल कामगारांच्या रजिस्टरमध्ये किंवा मासिक कामगारांच्या रजिस्टरमध्ये नोंदवले जात आहे:
  9. (झ) "नियोक्त्यांची नोंदणी" म्हणजे या योजनेअंतर्गत ठेवलेल्या नियोक्त्यांची नोंद:
  10. (ञ) "कामगारांची नोंदणी" म्हणजे या योजनेअंतर्गत राखली जाणारी कामगारांची नोंदणी:
  11. (ट) "सचिव" म्हणजे मंडळाचा सचिव:
  12. (ल) "कार्मिक अधिकारी" म्हणजे कलम ५ अन्वये मंडळाने नियुक्त केलेला कार्मिक अधिकारी:
  13. (ड) "नियम" म्हणजे महाराष्ट्र माथाडी, हमाल व इतर हातकामगार (रोजगार व कल्याण नियमन) नियम, १९७०.
  14. (न) "आठवडा" म्हणजे शनिवारच्या मध्यरात्रीपासून सुरू होणारा आणि पुढील शनिवारच्या मध्यरात्री संपणारा सात दिवसांचा कालावधी.

४. मंडळ:

मंडळाचे सचिव, कार्मिक अधिकारी व इतर सेवक:-

  • बोर्डाला योग्य वाटेल अशा सेवेच्या अटी व शर्तींवर सचिव, एक कार्मिक अधिकारी आणि अशा इतर अधिकारी व सेवकांची नेमणूक करता येईल.
  • परंतु असे कोणतेही पद, ज्याचे जास्तीत जास्त वेतन ५०० रुपये किंवा त्यापेक्षा जास्त असेल, ते निर्माण केले जाणार नाही आणि राज्य सरकारच्या पूर्वसंमतीशिवाय अशा पदावर मंडळाकडून कोणतीही नियुक्ती केली जाणार नाही:
  • परंतु, तीन महिन्यांपेक्षा जास्त कालावधीच्या रजा रिक्त असलेल्या कोणत्याही नियुक्तीसाठी राज्य सरकारच्या पूर्वपरवानगीची आवश्यकता राहणार नाही.

५ मंडळाची कार्ये :

(१) कलम २ मध्ये नमूद केलेल्या योजनेच्या अंमलबजावणीची उद्दिष्टे पार पाडण्यासाठी मंडळाला इष्ट वाटेल अशा उपाययोजना करता येतील-

  1. (i) कामाच्या जलद गतीने मतदान सुलभ करण्याच्या उद्देशाने नोंदणीकृत कामगारांचा पुरेसा पुरवठा आणि पूर्ण आणि योग्य वापर सुनिश्चित करणे:
  2. (ii) नोंदणीकृत नियोक्त्यांना पूलमधील नोंदणीकृत कामगारांची भरती आणि प्रवेशाचे नियमन करणे आणि पूलमधील नोंदणीकृत कामगारांचे वाटप करणे:
  3. (iii) नोंदणीकृत कामगारांची संख्या वेळोवेळी, रजिस्टर किंवा नोंदींवर निश्चित करणे आणि त्याचा आढावा घेणे आणि नोंदणीकृत कामगारांच्या संख्येत होणारी वाढ किंवा घट यांचा आढावा घेणे:
  4. (iv) नियोक्त्याचे रजिस्टर ठेवणे, समायोजित करणे आणि देखभाल करणे. कोणत्याही नियोक्त्याच्या नावाने त्यामध्ये प्रविष्ट करणे किंवा पुन्हा प्रविष्ट करणे आणि परिस्थितीनुसार या योजनेच्या तरतुदींनुसार कोणत्याही नोंदणीकृत नियोक्त्याचे नाव रजिस्टरमधून काढून टाकणे आवश्यक आहे:
  5. (v) कामासाठी तात्पुरते उपलब्ध नसलेल्या आणि ज्यांची अनुपस्थिती मंडळाने मंजूर केली आहे आणि अशा परिस्थितीत कोणत्याही रजिस्टरमधून काढून टाकणे किंवा कोणत्याही नोंदणीकृत कामगाराचे नाव स्वतःच्या विनंतीनुसार किंवा या योजनेतील तरतुदींनुसार नोंदविणे आवश्यक असेल अशा नोंदी वेळोवेळी ठेवणे, समायोजित करणे आणि देखभाल करणे:
  6. (vi) सर्व नोंदणीकृत कामगारांचे मंडळाने ठरविलेल्या अशा गटांमध्ये वर्गीकरण करणे किंवा त्यांचे पुनर्वर्गीकरण करणे आणि नोंदणीकृत कामगाराच्या अर्जावर कोणत्याही नोंदणीकृत कामगाराच्या गटाचा आढावा घेणे.
  7. (vii) या योजनेव्यतिरिक्त अशी तरतूद अस्तित्वात नसल्यास वैद्यकीय सेवेसह नोंदणीकृत कामगारांच्या कल्याणासाठी निधीउपलब्धतेच्या अधीन राहून तरतूद करणे.
  8. (viii) नोंदणीकृत नियोक्त्यांच्या योगदानातून या योजनेचा खर्च, वेतन, लेव्ही आणि या योजनेंतर्गत इतर कोणत्याही योगदानाची वसुली करणे:
  9. (ix) निधीच्या उपलब्धतेच्या अधीन राहून तरतूद करणे. ज्या ठिकाणी कामगार कार्यरत आहेत त्या ठिकाणी आरोग्य आणि सुरक्षिततेच्या उपाययोजनांसाठी या योजनेव्यतिरिक्त अशी तरतूद अस्तित्वात नाही.
  10. (x) कामगार कल्याण निधीचे देखभाल व व्यवस्थापन करणे व सर्वांकडून वसुली करणे हे फंडात नोंदणीकृत नियोक्त्याचे योगदान जेथे असा निधी तयार केला जातो त्या निधीच्या नियमांनुसार आहे.
  11. (xi) पूलमधील नोंदणीकृत कामगारांसाठी भविष्य निर्वाह निधी व ग्रॅच्युइटी फंडाची देखभाल व व्यवस्थापन करणे:
  12. (xii) निधीच्या उपलब्धतेच्या अधीन राहून मदत करणे. कर्ज मंजूर करून मंडळातील नोंदणीकृत कामगार व कर्मचाऱ्यांच्या हितासाठी स्थापन झालेल्या सहकारी संस्था.

(२) तरतुदींच्या अधीन राहून आणि या योजनेच्या हेतूंसाठी मंडळाकडे असलेल्या सर्व मालमत्ता निधी व इतर मालमत्ता त्याच्याकडे असतील व त्या द्वारे लागू केल्या जातील.

(३) मंडळाकडे स्वतःचा निधी असेल व त्याची देखभाल केली जाईल ज्याला जमा केले जाईल-

  1. (अ) मंडळाला प्राप्त झालेले सर्व नामनिर्देशन, राज्य सरकारसमोर.
  2. (ब) सर्व शुल्क. या अंतर्गत मंडळाला मिळणारे वेतन व शुल्क.
  3. (क) इतर मालमत्तेच्या विक्री व विल्हेवाटीच्या माध्यमातून मंडळाला प्राप्त होणारे सर्व पैसे;
  4. (ड) सिक्युरिटीज आणि ठेवी, भाडे आणि बोर्डाला इतर कोणत्याही प्रकारे किंवा इतर कोणत्याही प्रकारे प्राप्त झालेल्या सर्व पैशांमधील गुंतवणुकीतील व्याज

(४) निधीचा भाग बनविणारे सर्व पैसे भारतीय स्टेट बँक किंवा रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया किंवा कोणत्याही राष्ट्रीयकृत अनुसूचित बँक I किंवा कोणत्याही अनुसूचित बँक किंवा कोणत्याही सहकारी बँकेत चालू किंवा ठेव खात्यात ठेवले जातील किंवा मंडळाने मंजूर केलेल्या सिक्युरिटीजमध्ये गुंतवणूक केली जाईल. अशी खाती मंडळाच्या अशा अधिकार्यांमार्फत चालविली जातील:
परंतु बोर्डाला आवश्यक वाटेल तशी रक्कम १,००० रुपयांपेक्षा जास्त नसावी.

(५) मंडळाला राज्य शासनाच्या पूर्वपरवानगीने खुल्या बाजारातून किंवा अन्य मार्गाने पुरेशी संसाधने उपलब्ध करून देण्याच्या दृष्टीने कर्ज घेता येईल.

(६) मंडळ ज्या व्यक्ती, प्राधिकरणे किंवा आस्थापनांशी कोणताही व्यवसाय करायचा आहे, त्यांच्याकडून योग्य वाटेल अशा अटींवर ठेवी स्वीकारू शकेल:

(७) या योजनेत तरतूद केल्याप्रमाणे अशा राखीव व इतर नामांकित निधीची तरतूद मंडळ करेल,

(८) मंडळाच्या सर्वसाधारण निधीतून किंवा राखीव व इतर निधीतून योजनेंतर्गत प्राधिकृत हेतूसाठी योग्य वाटेल तितकी रक्कम खर्च करण्याचा अधिकार मंडळाला असेल.

(९) या योजनेच्या संचालनाच्या खर्चाचा व या योजनेतील सर्व प्राप्ती व खर्चाचा योग्य हिशेब मंडळाने ठेवावा.

(१०) मंडळ राज्य सरकारला सादर करेल.

  1. (अ) प्रत्येक वर्षी एप्रिल महिन्याच्या १ तारखेनंतर आणि ऑक्टोबरच्या ३१ तारखेनंतर ३१ मार्च रोजी संपलेल्या मागील वर्षातील या योजनेच्या कामकाजाचा वार्षिक अहवाल, लेखापरीक्षण केलेल्या ताळेबंदासह आणि
  2. (ब) मंडळाच्या सभेच्या कार्यवाहीच्या प्रती.

(११) मंडळ आपल्या अधिकारात खालील बाबी करू शकते -

  1. (i) विविध प्रवर्गांतर्गत नोंदणी करावयाच्या कामगारांची संख्या निश्चित करणे.
  2. (ii) रजिस्टर आणि अपेक्षित आवश्यकतांचा वेळोवेळी आढावा घेतल्यानंतर आवश्यकतेनुसार कोणत्याही श्रेणीतील किंवा रजिस्टरमधील कामगारांची संख्या वाढविणे किंवा कमी करणे:
  3. (iii) विशिष्ट कालावधीसाठी कोणत्याही प्रवर्गातील ठराविक कामगारांची तात्पुरती नोंदणी करण्यास मान्यता देणे.
  4. (iv) डिव्हाइस फॉर्म योजनेच्या प्रशासनासाठी आवश्यक नोंदी, रजिस्टर, स्टेटमेंट आणि तत्सम गोष्टी.
  5. (v) नोंदणीकृत कामगारांचे वेतन, भत्ते व सेवेच्या इतर अटी निश्चित करणे, ज्यात नोंदणीकृत कामगारांचे सेवानिवृत्तीचे वय समाविष्ट आहे.
  6. (vi) कलम ४२ (१) अन्वये लेव्हीचा दर निश्चित करणे.
  7. (vii) नियुक्ती कलम २८ अन्वये समित्या बरखास्त करणे किंवा त्यांची पुनर्रचना करणे:
  8. (viii) वार्षिक अंदाजपत्रकास मंजुरी देणे.
  9. (ix) कलम ५ मधील तरतुदीच्या अधीन राहून सचिवाची नेमणूक करा. मंडळाचे कार्मिक अधिकारी व इतर कर्मचारी.
  10. (x) योजनेत काही बदल करण्याबाबत राज्य सरकारकडे शिफारस करणे:
  11. (xi) नोंदणीकृत नियोक्ता आणि नोंदणीकृत कामगार यांच्यातील वाद मिटविणे.
  12. (xii) श्रमाची आकडेवारी, उत्पादन आणि कामाचे प्रमाण यावर चर्चा करून त्याची निरीक्षणे व दिशा नोंदवा.

६. वार्षिक अंदाज:

अध्यक्ष प्रत्येक वर्षी फेब्रुवारी अखेरीस होणाऱ्या विशेष सभेत एप्रिलच्या पहिल्या दिवसापासून सुरू होणाऱ्या योजनेचे वार्षिक अंदाजपत्रक मंडळासमोर ठेवेल, त्यानंतर मंडळाने वेळोवेळी नमूद केल्याप्रमाणे तपशील व फॉर्ममध्ये मंडळ सादर केलेल्या अंदाजपत्रकाचा विचार करेल आणि सादरीकरणाच्या मंजुरीनंतर ४ आठवड्यांच्या आत देईल. एकतर अपरिवर्तित किंवा योग्य वाटेल अशा बदलांच्या अधीन आहे.

७. अध्यक्षांच्या जबाबदाऱ्या व कर्तव्ये :

मंडळाच्या अधिकारांना व कार्याला पूर्वग्रह न ठेवता योजनेच्या समाधानकारक अंमलबजावणीसाठी अध्यक्ष सामान्यत: जबाबदार असेल आणि मंडळाच्या निर्देशांच्या अधीन राहून मंडळाच्या निर्णयांची अंमलबजावणी करण्याचे अधिकार असतील आणि विशेषत: -

  1. (अ) कामगारांच्या रजिस्टरच्या समायोजनासंदर्भात मंडळाने घेतलेल्या निर्णयांची योग्य अंमलबजावणी होईल याची खात्री करणे.
  2. (ब) कामगारांच्या तात्पुरत्या नोंदणीची मंजुरी विनाविलंब पार पडेल याची खात्री करणे:
  3. (क) योजनेच्या कामकाजावर देखरेख व नियंत्रण ठेवणे.
  4. (ड) त्याच्याकडून काही अनियमितता आढळल्यास किंवा त्याच्या निदर्शनास आणून दिल्यास योग्य ती पावले उचलणे.
  5. (इ) बदल्या व कामगारांच्या संदर्भात योजनेतील तरतुदींची पूर्तता केली जाईल याची खात्री करणे:
  6. (ई) आवश्यकतेनुसार वैद्यकीय मंडळांची स्थापना करणे.
  7. (च) नियोक्त्यांच्या नोंदणीसाठी योजनेत घालून दिलेल्या अटींचे त्यांनी संकलन केले आहे की नाही याची खात्री करणे.
  8. (छ) मंडळाने तयार केलेले अर्ज, रजिस्टर, विवरणपत्रे व कागदपत्रे यांची योग्य देखभाल केली जाते की नाही याची खात्री करणे.
  9. (ज) कामगारांच्या उत्पादनासंदर्भात योग्य आकडेवारी संकलित करून योग्य टिप्पण्यांसह व मंडळाच्या इच्छेनुसार अंतराने मंडळासमोर ठेवली जाईल याची खात्री करणे.
  10. (झ) ज्या पदांचे जास्तीत जास्त वेतन ५०० रुपयांपेक्षा कमी असेल अशा पदांच्या निर्मितीस मान्यता देणे व अशा पदांवर "बुद्धिमत्ता बाळगणे.
  11. (ञ) ज्या पदांवर जास्तीत जास्त वेतन ५०० रुपये प्रति महिना आहे, अशा पदांवर नियुक्त्या करणे.
  12. (ट) योजनेतील तरतुदींनुसार कामगार व मालकांवर शिस्तभंगाची कारवाई करणे.
  13. (ठ) 'गो स्लो' झाल्याचे जाहीर करणे आणि या योजनेअंतर्गत प्राधिकृत केल्याप्रमाणे कारवाई करणे.
  14. (ण) मालकाच्या किंवा कामगाराच्या विनंतीनुसार मासिक कामगाराची तलावात बदली करण्यास मान्यता देणे. योजनेच्या तरतुदी म्हणून.
  15. (न) कलम ३८ व ३९ अन्वये कामगार व नियोक्ता यांच्या अपिलांचा निपटारा करणे.
  16. (थ) कलम ३५ अन्वये अनुमती दिलेल्या मर्यादेपर्यंत नोंदणीकृत नियोक्ता आणि कामगारांवर शिस्तभंगाच्या कारवाईशी संबंधित सर्व कामे पार पाडणे.

८. सचिवांची कामे:

मंडळाच्या व अध्यक्षांच्या अधिकारांना व कृतींना पूर्वग्रह न बाळगता, सचिव आपली कर्तव्ये पार पाडताना या योजनेद्वारे त्याच्यावर लादलेली कर्तव्ये पार पाडेल आणि विशेषत: जबाबदार असेल:

  1. (क) कोणत्याही नियोक्त्याच्या नावे प्रवेश करणाऱ्या किंवा पुन्हा प्रवेश करणार् या नियोक्त्यांची नोंद ठेवणे, समायोजित करणे आणि देखभाल करणे आणि परिस्थितीनुसार या योजनेतील तरतुदींनुसार कोणत्याही नोंदणीकृत नियोक्ताचे नाव रजिस्टरमधून काढून टाकणे आवश्यक आहे.
  2. (ख) कामासाठी तात्पुरते उपलब्ध नसलेल्या आणि ज्यांची अनुपस्थिती मंडळाने मंजूर केली आहे आणि जिथे कोणत्याही नोंदणीकृत कामगाराचे नाव कोणत्याही रजिस्टर किंवा रेकॉर्डमधून काढून टाकणे आवश्यक आहे अशा कोणत्याही रजिस्टर किंवा रेकॉर्डसह कामगारांच्या आवश्यक असलेल्या रजिस्टर किंवा नोंदी वेळोवेळी ठेवणे, समायोजित करणे आणि देखभाल करणे, एकतर त्यांच्या विनंतीनुसार किंवा या योजनेतील तरतुदींनुसार.
  3. (ग) कामासाठी उपलब्ध असलेल्या नोंदणीकृत कामगारांचा रोजगार व नियंत्रण जेव्हा त्यांना अन्यथा या योजनेनुसार नियुक्त केले जाते.
  4. (घ) मंडळाकडून प्राप्त सूचनांनुसार नोंदणीकृत कामगारांचे योग्य तलावांमध्ये गटीकरण किंवा पुनर्गटीकरण करणे.
  5. (ड) नोंदणीकृत नियोक्त्यांना कामासाठी उपलब्ध असलेल्या पूलमधील नोंदणीकृत कामगारांचे वाटप करणे आणि हे उद्दिष्ट पूर्ण करणे, सचिव-
    1. (१) पूलमधील नोंदणीकृत कामगारांचा जास्तीत जास्त वापर करणे.
    2. (२) नोंदणीकृत कामगारांच्या कॉल स्टँड किंवा नियंत्रण बिंदूवर उपस्थितीची नोंद ठेवणे:
    3. (३) नोंदणीकृत कामगारांच्या रोजगार आणि उत्पन्नाच्या नोंदी ठेवण्याची तरतूद करणे.
    4. (४) कलम २३ मध्ये नमूद केल्याप्रमाणे राखीव पूलमधील कामगारांच्या हजेरीपत्र आणि वेतन स्लिपमध्ये आवश्यक नोंदी करणे.
  6. (च)
    1. (i) योजनेंतर्गत नियोक्त्यांकडून शुल्क किंवा इतर कोणतेही योगदान गोळा करणे.
    2. (ii) भविष्य निर्वाह निधी, विमा निधी किंवा योजनेअंतर्गत स्थापन करण्यात येणाऱ्या इतर कोणत्याही निधीतील योगदानाची नोंदणीकृत कामगारांकडून वसुली.
    3. (iii) नोंदणीकृत नियोक्ताकडून प्रत्येक दैनंदिन कामगाराला पूर्णपणे देय असलेल्या सर्व उत्पन्नाचे देयक आणि या योजनेतील तरतुदींनुसार मंडळाने देय असलेल्या सर्व रकमेचे अशा कामगारांना अदा करणे.
  7. (छ) अर्थसंकल्पातील तरतुदींच्या अधीन राहून वेळोवेळी अशा अधिकारी व सेवकांची नेमणूक करणे. जसे मंडळाने किंवा अध्यक्षांनी नियुक्त करण्यासाठी प्राधिकृत केले असेल.
  8. (ज) ही योजना चालविण्याचा खर्च व त्याअंतर्गत येणाऱ्या सर्व प्राप्ती व खर्चाचा योग्य हिशेब ठेवणे व वार्षिक अहवाल व लेखापरीक्षण केलेले ताळेबंद व नफा-तोटा हिशेब विवरण तयार करून मंडळास सादर करणे.
  9. (झ) दरवर्षी १५ फेब्रुवारी रोजी किंवा त्यापूर्वी मंडळाकडे सादर करण्यासाठी दरवर्षी अंदाजपत्रक तयार करणे;
  10. (ञ) सर्व नोंदणीकृत कामगारांच्या संपूर्ण सेवा नोंदी आणि सर्व नोंदणीकृत नियोक्ताच्या नोंदी ठेवणे:
  11. (ट) नोंदणीकृत कामगार पूलमध्ये कामासाठी उपलब्ध नसल्यास किंवा अध्यक्षांनी मंजूर केलेल्या इतर परिस्थितीत नोंदणी नसलेल्या कामगारांना कामावर घेण्यास अधिकृत करणे, आणि-
  12. (ण) या योजनेच्या तरतुदीच्या अधीन राहून वेळोवेळी अशी इतर कामे मंडळाने किंवा अध्यक्षांनी त्याच्याकडे सोपविली जातील.

९. कार्मिक अधिकाऱ्याची कामे:

कार्मिक अधिकारी सचिवाला त्याचे कर्तव्य पार पाडण्यात साहाय्य करेल आणि विशेषतः त्याच्या कलम ३५ अन्वये त्याला दिलेली कामे पार पाडणे:

१०. रजिस्टरची देखभाल करणे:

  1. (१) नियोक्त्यांची नोंदणी: - मंडळाने तयार केलेल्या फॉर्ममध्ये नियोक्त्यांची एक रजिस्टर असेल ज्यामध्ये या योजनेअंतर्गत नोंदणीकृत नियोक्त्यांची नावे आणि पत्ते प्रविष्ट केले जातील.
  2. (२) कामगारांची नोंदणी :- मंडळामार्फत नेमण्यात आलेल्या कामगारांची एक रजिस्टर असेल ज्यामध्ये या योजनेंतर्गत नोंदणी कृत कामगारांची नावे व पत्ते प्रविष्ट केले जातील.
  3. (३) मासिक नोंदणी :- प्रत्येक नियोक्त्याने मासिक तत्त्वावर कंत्राटी पद्धतीने नियुक्त केलेल्या आणि मासिक कामगार म्हणून ओळखल्या जाणार् या कामगारांची एक रजिस्टर असेल.
  4. (४) पूल रजिस्टर :- मासिक रजिस्टरवर पूल कामगार म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या कामगारांव्यतिरिक्त एक रजिस्टर (१ कामगार) असेल. या रजिस्टरमध्ये टोळ्यांमधील रिक्त पदे भरण्यासाठी कोणत्याही टोळीशी संलग्न नसलेल्या कामगारांचा समावेश असेल. अशा उपतलावात समाविष्ट असलेल्या कामगारांना रजा राखीव कामगार म्हणून ओळखले जाईल.

११. कामगारांचे वर्गीकरण:

मंडळाने वेळोवेळी ठरवून दिलेल्या योग्य श्रेणींमध्ये कामगारांचे वर्गीकरण करण्याची व्यवस्था करावी.

१२. रजिस्टरवर कामगारांची संख्या निश्चित करणे:

कोणत्याही प्रवर्गात नोंदणी सुरू होण्यापूर्वी त्या प्रवर्गात किती कामगारांची आवश्यकता आहे, हे मंडळ त्यांच्याशी सल्लामसलत करून निश्चित करेल.

१३. नियोक्त्यांची नोंदणी:

ज्या तारखेपासून ही योजना त्याला लागू होते त्या तारखेपासून पंचेचाळीस दिवसांच्या आत किंवा राज्य शासनाने निर्दिष्ट केलेल्या कमी कालावधीत, प्रत्येक नियोक्त्याने ही मुदत आधीच संपल्याशिवाय बोर्डाकडे अर्ज करावा किंवा मुख्य योजनेशी जोडलेल्या फॉर्ममध्ये नोंदणी करावी.

१४. विद्यमान व नवीन कामगारांची नोंदणी:

कोणताही कामगार जो ज्या तारखेपासून ही योजना त्याला लागू होते त्या तारखेपासून अनुसूचीच्या कॉलम १ मध्ये निर्दिष्ट केलेल्या कोणत्याही अनुसूचित रोजगारात कार्यरत आहे किंवा कार्यरत आहे याची या योजनेअंतर्गत नोंदणी केली जाईल. इतर कोणताही कामगार जो त्या संदर्भात बोर्डाने निर्दिष्ट केलेल्या तारखेस किंवा त्या संदर्भात निर्दिष्ट केलेल्या तारखेस या अनुसूचित रोजगारात कार्यरत होता किंवा करीत होता तर तो भारताचा नागरिक असल्यास स्थानिक परिस्थितीचा विचार करून बोर्डाने निर्दिष्ट केलेल्या किंवा निर्दिष्ट केलेली पात्रता असल्यास अशी नोंदणी केली जाऊ शकते. शारीरिक तंदुरुस्ती, क्षमता आणि अनुभव आणि वय साठ वर्षांपेक्षा जास्त किंवा वैद्यकीयदृष्ट्या अयोग्य नाही.

१६. नोंदणीकृत कामगारांच्या पदोन्नती व बदल्या:

  1. (१) पूल रजिस्टरमधील नोंदणीकृत कामगारांच्या कोणत्याही प्रवर्गातील रिक्त जागा (आकस्मिक रिकामी जागा वगळता) सामान्यत: त्याच टोळीतील पुढील खालच्या प्रवर्गातील नोंदणीकृत कामगाराला पदोन्नती देऊन भरली जाईल.
  2. (२) नोंदणीकृत मासिक कामगारांच्या कोणत्याही श्रेणीतील रिक्त जागा (आकस्मिक रिकामी जागा वगळता) केवळ टोळीतील नोंदणीकृत मासिक कामगारांच्या खालच्या प्रवर्गातून पदोन्नतीने भरली जाऊ शकते किंवा त्याच टोळीतील नोंदणीकृत मासिक कामगारांच्या खालच्या प्रवर्गातून पदोन्नतीसाठी कोणताही नोंदणीकृत कामगार योग्य नसल्यास, त्याच किंवा उच्च श्रेणीतील नोंदणीकृत कामगाराची बदली करून, नोंदणीकृत नियोक्ता किंवा नोंदणीकृत नियोक्त्यांच्या गटाद्वारे निवडले जाऊ शकणारे पूल. स्पष्टीकरण पदोन्नतीचे निकष सामान्यत: असे असतील:
    1. (अ) ज्येष्ठता :
    2. (ब) पदोन्नती ज्या प्रवर्गात द्यायची आहे त्या प्रवर्गाची गुणवत्ता व तंदुरुस्ती :
    3. (क) मागील सेवेची नोंद : टीप पूल रजिस्टरमधून त्याच श्रेणीतील मासिक रजिस्टरमध्ये हस्तांतरण किंवा त्याउलट पदोन्नती होणार नाही.
  3. (३) अध्यक्ष किंवा सचिव पुरेशा आणि वैध कारणास्तव नोंदणीकृत नियोक्ता किंवा नोंदणीकृत कामगाराच्या लेखी विनंतीनुसार नोंदणीकृत मासिक कामगाराला पूलमध्ये हस्तांतरित करण्यास परवानगी देऊ शकतात आणि हस्तांतरणाची कारणे पूर्णपणे स्पष्ट करू शकतात, परंतु असे हस्तांतरण नोंदणीकृत मासिक कामगार आणि त्याच्या नोंदणीकृत नियोक्ता यांच्यात रोजगार समाप्तीसंदर्भात असलेल्या कोणत्याही कराराच्या पूर्ततेच्या अधीन असेल. अध्यक्ष किंवा सचिवांच्या पूर्वपरवानगीशिवाय कोणतीही बदली होणार नाही.
  4. (४) नोंदणीकृत मासिक कामगाराची सेवा नियोक्त्याने समाप्त केली असेल किंवा बेशिस्त किंवा गैरवर्तनाचे कृत्य केल्यास तो बोर्डाला लागू करू शकतो आणि पूलमध्ये मंडळाच्या वतीने सचिव या प्रकरणाचा निर्णय घेईल. नोंदणीकृत कामगाराला मंडळाने कामावर ठेवावे की नाही आणि तसे असेल तर ते समान किंवा खालच्या प्रवर्गातील असो.
  5. (५) नोंदणीकृत मासिक कामगाराची बदली झाली असेल तर. किंवा उपखंड (3) किंवा उपखंड (4) अन्वये पूलमध्ये काम केले जाऊ शकते. त्याची आधीची सेवा पूलमधील सर्व फायद्यांसाठी गणली जाईल आणि नोंदणीकृत नियोक्ता नोंदणीकृत कामगाराला त्याच्या मागील सेवेच्या संदर्भात मिळालेले सर्व लाभ मंडळाकडे हस्तांतरित करेल जसे की अशी सेवा हस्तांतरित झालेली नाही. नोंदणीकृत नियोक्त्याने नोंदणीकृत कामगाराच्या भविष्य निर्वाह निधीची एवढी रक्कम मंडळाला जमा करावी. तो ज्या भविष्य निर्वाह निधीचा सदस्य आहे त्या भविष्य निर्वाह निधीत त्याच्या खात्यात उभा राहणे आणि नोंदणीकृत कामगार आणि त्याच्या नोंदणीकृत नियोक्ता यांच्यात किंवा कोणत्याही कायद्यानुसार कोणत्याही करारानुसार त्याच्या रजा आणि ग्रॅच्युइटीसाठी इतकी रक्कम अशा नोंदणीकृत कामगाराला लागू होणारा पुरस्कार किंवा करार जणू काही नोंदणीकृत नियोक्त्याने त्याची सेवा समाप्त केली आहे.